Bệnh vi bào tử trùng - Sát thủ giấu mặt của tôm

Bệnh vi bào tử trùng - Sát thủ giấu mặt của tôm

Chia sẻ nội dung:

“Trong những năm qua, dịch bệnh ems bùng phát gây thiệt hại nghiêm trọng cho ngành tôm ở nhiều nước. Chính vì thế, nó đã thu hút sự quan tâm của cả người nuôi và các nhà khoa học còn bệnh vi bào tử trùng (enterocytozoon hepatopenaei -ehp) đã không được chú ý.

Tuy nhiên, các kết quả nghiên cứu khoa học cũng như phản ánh của người nuôi đã chỉ ra rằng, ehp liên quan đến sự chậm phát triển nghiêm trọng của tôm nuôi và được xem như là sát thủ giấu mặt cần phải được kiểm soát”.

Âm thầm gây hại

Bệnh vi bào tử trùng - EHP đã được phát hiện ở Thái Lan từ năm 2006. Tuy nhiên, tác hại của bệnh này trên tôm chưa được chú ý đúng mức. Cho đến khi sự xuất hiện của dịch bệnh EMS/ AHPND (Hội chứng tôm chết sớm/viêm cấp gan tụy) trên diện rộng ở Châu Á thì bệnh EHP gần như chìm vào quên lãng khi không còn được mọi người quan tâm nữa.

Mặc dù vậy, EHP vẫn âm thầm dịch chuyển và xâm nhập vào các nước. “Hiện tại, nhiều nước nuôi tôm lớn trên thế giới như Trung Quốc, Việt Nam, Thái Lan, Malaysia, Mexico và có thể bao gồm cả Ấn Độ, Indonesia cũng có thể có mầm bệnh EHP” tiến sĩ Trần Hữu Lộc – giảng viên Đại học Nông Lâm Tp. Hồ Chí Minh nhấn mạnh.

Theo các nhà khoa học, triệu chứng của bệnh EHP trên tôm thẻ chân trắng là rất không rõ ràng. Khi tôm giống bị nhiễm EHP thả nuôi trong tháng đầu tiên, tôm vẫn phát triển tương đối bình thường nhưng sau khi đạt trọng lượng khoảng 3 – 4 g/ con cũng như lượng sinh khối trong ao tăng dần thì tôm bắt đầu chậm lớn dần và dừng hẳn sự tăng trưởng. Tôm nuôi 90 – 100 ngày tuổi cũng chỉ đạt trọng lượng 4 – 5 g/con.

Nguyên nhận của sự chậm lớn là do vi bào tử trùng Enterocytozoon hepatopenaei ký sinh trong tế bào gan tụy của tôm. Vi bào tử trùng này ký sinh trong nội bào và sử dụng chất dinh dưỡng, năng lượng dự trữ trong gan tụy khiến tôm nuôi không đủ năng lượng cần thiết cho sự tăng trưởng và lột xác.

Trong quá trình nuôi, khi tôm ăn càng nhiều thức ăn thì lượng phân thải ra càng nhiều trong khi đó EHP lại là bệnh lây lan qua đường phân miệng điển hình và cũng không cần ký chủ trung gian. Chính vì lý do đó, khi tôm càng ăn nhiều thì mầm bệnh thải ra môi trường càng nhiều và gây nhiễm cho các con tôm khỏe mạnh khác trong ao nuôi cũng như làm cho mật độ vi bào tử nhiễm trong gan tụy tôm càng nhiều đến mức tôm không thể lớn tiếp được” tiến sĩ Trần Hữu Lộc cho biết.

Ngoài ra, đối với bệnh EHP thì việc chẩn đoán bệnh sử dụng phương pháp mô học là rất khó khăn do sự biến đổi mô học trên gan tụy không rõ ràng. Việc phát hiện ra bào tử là rất khó khăn do kích thước bào từ chỉ khoảng 1 – 2 microns lại có màu gần đồng nhất với màu nền của tế bào chất nên rất khó phát hiện khi dùng kính hiển vi quang học để quan sát tiêu bản mô. Vì vậy, phương phát sinh học phân tử được xem như là phương pháp mạnh để phát hiện EHP.

Trong thời gian qua, các nhà khoa học lo ngại rằng sự thiếu quan tâm đến EHP đã dẫn đến việc lây lan và bùng phát bệnh trong các hệ thống nuôi. EHP có thể được “ngụy trang” bằng sự hiểu lầm là tôm bị bệnh EMS/ AHPND vì tôm tăng trưởng chậm, sức khỏe kém và có thể dẫn đến chết sớm. Điều này có thể đã diễn ra trong những năm gần đây. Do vậy, EHP là một bệnh rất nguy cấp và cần được nhanh chóng kiểm soát.

Nuôi tôm công nghiệp

Phải có biện pháp kiểm soát

Theo các nghiên cứu, có nhiều loại vi bào tử trùng khác nhau gây bệnh cho tôm đòi hỏi phải có ký chủ trung gian trong vòng đời như Agmasoma tuy nhiên đối với Enterocytozoon hepatopenaeinguy hiểm hơn do chúng có thể lây trực tiếp từ con này sang con khác. Do đó, người ta lo ngại rằng, cá rô phi trong hệ thống nuôi kết hợp là nguồn gây bệnh EHP. Tuy nhiên, theo tiến sĩ Lộc quan điểm này là chưa đủ cơ sở vững chắc.

Chúng tôi có làm nghiên cứu mẫu cá rô phi của nhiều ao nuôi trong hệ thống nuôi kết hợp cũng như cá rô phi giống nhưng vẫn chưa thấy trường hợp nào cá rô phi có nhiễm EHP. Ngoài ra, nếu ta đưa cá rô phi giống từ trại giống ở vùng nước ngọt về nuôi trong hệ thống nước lợ mặn thì nguy cơ gây bệnh cho tôm từ mầm bệnh trên cá rô phi là rất thấp” ông Lộc cho biết.

Ở phạm vi trại giống, mầm bệnh có thể được phát hiện từ phân tôm bố mẹ, các thức ăn tươi sống của tôm bố mẹ như hàu, dời, mực được khai thác ở khu vực Ninh Thuận, Khánh Hòa dương tính với vi bào tử trùng EHP. Điều này cho thấy việc sử dụng thức ăn tươi sống đánh bắt tại khu vực lân cận trại giống hay vùng nuôi tôm gây ra một nguy cơ rất lớn về an toàn sinh học và dịch bệnh.

Theo tiến sĩ Trần Hữu Lộc, tới thời điểm hiện tại thì chưa có một phương pháp trị liệu nào cho ra kết quả tốt được chứng minh. Do đó, việc kiểm tra, kiểm soát mầm bệnh từ tôm giống là hết sức quan trọng. Tôm giống có thể được kiểm soát xem có nhiễm EHP hay không bằng phương pháp PCR. Cơ sở sản xuất cần xem xét việc sử dụng thức ăn tươi sống đối với tôm bố mẹ vì nguồn này tiềm ẩm nhiều nguy cơ dịch bệnh.

Chuẩn bị ao là khâu quan trọng để kiểm soát vi bào tử trùng.

Ở trại nuôi, công tác chuẩn bị ao có vai trò rất quan trọng trong phòng chống bệnh EHP. Do EHP có sức chống chịu cực tốt đối với các phương pháp khử trùng thông thường nên rất khó có thể loại mần bệnh ra khỏi hệ thống. Có nghiên cứu cho rằng EHP có thể tồn tại sau khi đã xử lý chlorine ở nồng độ100 ppm. Có khuyến cáo cho rằng nên sử dụng vôi nóng (CaO) để xử lý ao, khiến pH đáy ao đạt 11- 12 để tiêu diệt mầm bệnh EHP.

Ngoài ra, hàm lượng vật chất hữu cơ tích lũy trong ao nuôi cao thường đi liền với số lượng bào tử EHP cao. Hơn nữa, trong môi trường này cũng có thể tồn tại nhiều vật chủ trung gian, Do đó, loại bỏ bùn đáy ao khi cải tạo ao nuôi là việc làm hết sức cần thiết.

Theo khuyến cáo của các nhà khoa học, trong suốt quá trình nuôi nên sử dụng chế phẩm sinh học (probiotics) phù hợp để ngăn chặn sự tích tụ của vật chất hữu cơ dưới đáy ao nuôi. Đồng thời, nên kết hợp với biện pháp thay nước để giảm tối đa sự tích tụ của vật chất hữu cơ trong ao nuôi nhằm hạn chê sự phát triển của các bào tử EHP lây nhiễm trên tôm. Duy trì hàm lượng vật chất hữu cơ tích tụ trong ao ở mức tối thiểu là biện pháp quan trọng để hạn chế sự bùng phát của bệnh vi bảo tử trùng - EHP.


Mrs Thoa - Miền trung
SĐT: 0978 182 284
Mrs Huyền - Miền Nam
SĐT: 0905 252 284
Danh bạ website  
>