Chia sẻ nội dung:
- Nghề nuôi tôm hùm thương phẩm phát triển góp phần tạo công ăn việc làm và thu nhập đáng kể cho một bộ phân dân cư ven biển. Mỗi năm sản lượng tôm hùm nuôi cả nước từ 1.500 đến 2.000 tấn. Tuy nhiên, tình hình nôi tôm hùm nhất là các tỉnh miền Trung đang gặp khó khăn từ dịch bệnh và con giống ngày càng khan hiếm.
Nghề nuôi tôm hùm giải quyết công ăn việc làm cho nhiều ngư dân Ảnh: Minh Hoàng
Tiềm năng lớn
Năm 2017, sản lượng tôm hùm nuôi cả nước đạt hơn 1.530 tấn, chủ yếu là loài tôm hùm bông và tôm hùm xanh, đem lại nguồn thu hơn 3.500 tỷ đồng mỗi năm cho những người dân nuôi tôm hùm lồng. Năm 2010, số lồng nuôi là 49.512 lồng, đến năm 2017 đã tăng lên 83.852 lồng. Tổng sản lượng thu được năm 2017 là 1.530 tấn.
Tại Phú Yên, toàn tỉnh có 29.765 lồng nuôi (thị xã Sông Cầu 23.483 lồng, huyện Tuy An 3.000 lồng, Vũng Rô (Đông Hòa) quy hoạch nuôi tạm thời khoảng 3.282 lồng); sản lượng thu hoạch đạt 680 tấn/năm; giá trị khoảng 1.020 tỷ đồng/năm (giá tôm hùm bình quân 1,5 triệu đồng/kg).
Theo Sở NN&PTNT Khánh Hòa, bình quân mỗi năm, ngư dân trên địa bàn tỉnh thả nuôi hơn 23.300 lồng tôm hùm, chiếm hơn 40% tổng số lồng nuôi tôm hùm cả nước. Các địa phương tập trung nuôi nhiều là huyện Vạn Ninh, TP Cam Ranh và TP Nha Trang...
Gỡ vướng mắc
Theo ông Trần Công Khôi, Phó Vụ trưởng Vụ Nuôi trồng Thủy sản (Tổng cục Thủy sản), nghề nuôi tôm hùm mặc dù đưa lại giá trị kinh tế cao nhưng đang đứng trước những thách thức về quy hoạch và quản lý quy hoạch như quy chưa phù hợp và chưa theo kịp thực tiễn sản xuất, mật độ lồng nuôi tôm ngày càng gia tăng, vị trí nuôi tôm hùm nằm chung với vực nuôi cá biển và các loài thủy sản khác; một số điểm nuôi nằm trong quy hoạch phát triển du lịch, công nghiệp dẫn tới phá vỡ quy hoạch nuôi gây ảnh hưởng cho sự phát triển.
Nhiều chuyên gia cho rằng, vấn đề cấp thiết hiện nay là việc nghiên cứu, ứng dụng công nghệ cao để sản xuất nhân tạo tôm hùm giống. Làm được điều này thì nghề nuôi tôm hùm sẽ giải quyết được bài toán khó về nguồn giống. Bởi hiện nay, tỷ lệ hộ nuôi gặp khó khăn về nguồn cung cấp con giống chiếm đến 60 - 70%. Nguồn tôm hùm giống khai thác tự nhiên cũng không ổn định do phụ thuộc vào mùa vụ, diễn biến thời tiết, thay đổi dòng chảy và môi trường biển. Vào thời điểm được mùa, giá tôm hùm giống dao động 150.000 - 200.000 đồng/con, khi khan hiếm có thể lên đến 400.000 - 500.000 đồng/con.
Theo bà Đỗ Kim Tâm, Phó Giám đốc Trung tâm Khuyến nông - Khuyến ngư Ninh Thuận, thiếu con giống là yếu tố chính làm cho nhiều hộ nuôi tôm hùm ở địa phương phải ngừng hoặc thả nuôi với số lượng hạn chế hoặc chuyển sang nuôi cá bớp, cá chim vây vàng, cá mú trân châu… Một số hộ khai thác từ tự nhiên được bao nhiêu con giống thì thả nuôi từng ấy, vì không đủ vốn mua giống.
Để góp phần giúp nghề nuôi tôm hùm phát triển theo hướng ngày càng bền vững, thân thiện với môi trường thì việc thay thế thức ăn tươi bằng thức ăn viên là hướng đi tất yếu. Bên cạnh đó, do dễ lây lan mầm bệnh từ lồng nuôi này sang lồng nuôi khác nên các hệ thống nuôi trên cạn (nuôi ao, nuôi bể xi măng, bể composite) với tính độc lập tương đối đang được xem là những giải pháp tích cực. Có thể tận dụng các trại sản xuất tôm giống không hiệu quả sang ương nuôi tôm hùm bông, tôm hùm xanh ở giai đoạn 3 tháng đầu, sau đó chuyển sang nuôi lồng...
Thị trường cho tôm hùm cũng là thách thức lớn cho phát triển bền vững, khi chưa có doanh nghiệp quan tâm đầu tư liên kết sản xuất và bao tiêu sản phẩm, việc tiêu thụ chủ yếu thông qua thương lái thu gom nên bấp bênh về giá và không ổn định. Việc phát triển nuôi tôm hùm vì thế thiếu bền vững dẫn đến sản lượng thấp, không đều, chỉ trên dưới 1.500 tấn/năm. Thị trường xuất khẩu chính ngạch chưa có mà chủ yếu xuất khẩu tiểu ngạch sang thị trường Trung Quốc hoặc tiêu thụ nội địa.
Bà Đỗ Kim Tâm chia sẻ thêm, theo tài liệu từ nước nuôi tôm hùm trên cạn phát triển như Singapore, để tôm đạt được trọng lượng 300 g chỉ mất khoảng thời gian 4 - 6 tháng. Điều đáng lưu ý là hiện nay, kích cỡ tôm hùm 300 g/con vẫn được thị trường chấp nhận với giá dao động 30 - 40 USD/kg (khoảng 700 - 800 nghìn đồng/kg). Vì nuôi trong thời gian ngắn nên sẽ hạn chế nhiều rủi ro, thời gian thu hoạch nhanh, hơn nữa lại có thể thực hiện từ 2 - 3 vụ/năm. Những người nuôi tôm hùm trong bể nếu không thể bán dạng tôm tuyển cho những hộ nuôi lồng để nuôi nâng cấp lên 1 kg/con vẫn có thể sản xuất tôm hùm dạng công nghiệp và bán tôm kích cỡ nhỏ, ngắn ngày cho các nhà hàng và quay vòng để tăng thu nhập. Trước mắt, trong điều kiện hiện nay người dân nên tập trung ương nâng cấp tôm hùm theo một giai đoạn ngắn chứ không nên nuôi tôm thịt dài ngày nữa vừa ít rủi ro vừa mang lại hiệu quả cao.