Chia sẻ nội dung:
Trong bối cảnh kinh tế số đang ngày càng đóng vai trò cốt lõi trong sự phát triển của các ngành kinh tế, ngành thủy sản – một trong những lĩnh vực chủ lực của Việt Nam – đang đứng trước yêu cầu cấp thiết phải thực hiện chuyển đổi số toàn diện.
Đây không chỉ là xu thế tất yếu mà còn là đòn bẩy chiến lược giúp ngành nâng cao năng suất, chất lượng, truy xuất nguồn gốc và hướng tới phát triển bền vững.
Thực trạng ngành thủy sản và nhu cầu chuyển đổi số
Ngành thủy sản Việt Nam đóng góp gần 4% GDP quốc gia và tạo việc làm cho hàng triệu lao động. Kim ngạch xuất khẩu thủy sản năm 2024 đạt trên 9 tỷ USD, đưa Việt Nam trở thành một trong những quốc gia xuất khẩu thủy sản hàng đầu thế giới. Tuy nhiên, ngành cũng đang phải đối mặt với nhiều thách thức: biến đổi khí hậu, chi phí sản xuất gia tăng, yêu cầu khắt khe từ thị trường quốc tế về truy xuất nguồn gốc và an toàn thực phẩm.
Chuyển đổi số là giải pháp cốt lõi để ngành thủy sản vượt qua các rào cản này. Việc ứng dụng công nghệ số trong nuôi trồng, khai thác, chế biến và tiêu thụ sẽ giúp doanh nghiệp tối ưu hóa chi phí, nâng cao hiệu quả quản lý và đáp ứng tốt hơn các yêu cầu của thị trường toàn cầu.
Ứng dụng công nghệ số trong chuỗi giá trị thủy sản
Nuôi trồng và khai thác: Các công nghệ IoT, AI, và dữ liệu lớn đang được ứng dụng vào việc giám sát môi trường nước, tự động hóa cho ăn, phát hiện dịch bệnh và dự báo sản lượng. Điều này giúp người nuôi giảm thiểu rủi ro, kiểm soát chi phí và nâng cao năng suất.
Chế biến và bảo quản: Hệ thống truy xuất nguồn gốc điện tử, cảm biến nhiệt độ trong kho lạnh và các giải pháp quản trị chuỗi cung ứng (SCM) giúp đảm bảo chất lượng sản phẩm, từ đó tăng uy tín và giá trị thương hiệu.
Tiêu thụ và thị trường: Thương mại điện tử, sàn giao dịch thủy sản trực tuyến và công cụ phân tích dữ liệu hành vi tiêu dùng đang thay đổi cách thức tiếp cận khách hàng, giúp doanh nghiệp thủy sản mở rộng thị trường và phát triển theo hướng cá nhân hóa sản phẩm.
Thách thức và giải pháp
Dù tiềm năng lớn, quá trình chuyển đổi số trong ngành thủy sản còn nhiều rào cản: chi phí đầu tư ban đầu cao, trình độ công nghệ của doanh nghiệp chưa đồng đều, hạ tầng dữ liệu còn thiếu, và đặc biệt là thiếu nguồn nhân lực có trình độ chuyên môn về công nghệ và thủy sản.
Để tháo gỡ các nút thắt này, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa Nhà nước, doanh nghiệp và các tổ chức nghiên cứu. Cụ thể:
- Chính phủ cần hoàn thiện cơ chế chính sách, hỗ trợ tài chính và thúc đẩy hợp tác công - tư trong đầu tư công nghệ.
- Doanh nghiệp cần nâng cao nhận thức, chủ động đầu tư công nghệ và đào tạo lại nguồn nhân lực.
- Ngành giáo dục và nghiên cứu cần đẩy mạnh đào tạo chuyên sâu và chuyển giao công nghệ phù hợp với đặc thù ngành thủy sản.
Hướng tới một ngành thủy sản bền vững, thông minh
Chuyển đổi số không chỉ là cuộc cách mạng công nghệ, mà còn là sự thay đổi toàn diện về tư duy, mô hình quản trị và phương thức sản xuất trong ngành thủy sản. Trong dài hạn, một ngành thủy sản thông minh, bền vững và có khả năng cạnh tranh toàn cầu sẽ là kết quả tất yếu nếu các bên cùng đồng hành và đầu tư đúng hướng.
Với quyết tâm từ Chính phủ, nỗ lực từ cộng đồng doanh nghiệp và sự hỗ trợ của khoa học – công nghệ, ngành thủy sản Việt Nam hoàn toàn có thể trở thành hình mẫu về chuyển đổi số trong nông nghiệp – ngư nghiệp khu vực ASEAN và thế giới.