không càng nhưng đắt tựa vàng: giải mã bí mật của tôm hùm đá

Chia sẻ nội dung:

Không càng nhưng đắt tựa vàng: Giải mã bí mật của tôm hùm đá

Dù không sở hữu cặp càng hầm hố như những người họ hàng phương Tây, tôm hùm đá vẫn chễm chệ trong nhóm hải sản đắt đỏ nhất hành tinh

Ở các thị trường cao cấp, đặc biệt là châu Á, chúng được ví von là “vàng đỏ”. Vậy điều gì đã biến một loài giáp xác nhỏ bé trở thành biểu tượng của sự xa xỉ tột bậc?

Tôm hùm đá là ai trong gia phả tôm hùm?

Tôm hùm đá Panulirus homarus thuộc họ Palinuridae, là một nhánh hoàn toàn khác biệt so với tôm hùm có càng như tôm Maine hay tôm Canada. Thay vì cặp càng to lớn để tấn công, tạo hóa ban cho chúng bộ râu dài và hàng gai sắc nhọn trên vỏ để phòng thủ. Chính cấu tạo này khiến toàn bộ giá trị thương mại của chúng tập trung vào phần đuôi. Các đầu bếp hàng đầu đánh giá thịt đuôi tôm hùm đá có độ săn chắc vượt trội, vị ngọt đậm đà và mang hương vị biển đậm đà. Kết cấu thịt đặc biệt này giúp chúng đứng vững ở phân khúc cao cấp bất chấp ngoại hình gai góc.

Hành trình vạn dặm của ấu trùng "bóng ma"

Điểm then chốt khiến nguồn cung tôm hùm đá luôn khan hiếm nằm ở vòng đời kỳ diệu và khó kiểm soát của chúng. Ấu trùng của chúng có tên Phyllosoma, mang hình dáng mỏng như một chiếc lá và trôi nổi tự do giữa đại dương từ 9 đến 11 tháng. Trong giai đoạn này, chúng bị các dòng hải lưu cuốn trôi ra khơi xa, cách bờ biển từ 400 đến 1.000 km. Đây là một hành trình sinh tồn khắc nghiệt mà phần lớn ấu trùng sẽ không thể sống sót. Điều kỳ diệu xảy ra ở giai đoạn cuối, khi ấu trùng biến thái thành dạng “Puerulus” - những con tôm hùm tí hon hoàn toàn trong suốt như thủy tinh. Chúng phải tự bơi ngược dòng hải lưu hàng chục cây số để quay trở lại thềm lục địa và định cư tại các rạn san hô.

Hạn ngạch khắt khe bảo vệ tôm mẹ mang trứng

Tại các quốc gia có trữ lượng lớn như Úc, ngành công nghiệp này được quản lý chặt chẽ đến mức khắc nghiệt. Ngư dân chỉ được phép ra khơi khi sở hữu giấy phép hạn ngạch trị giá hàng triệu USD và phải tuân thủ tuyệt đối các quy chuẩn sinh học. Bất kỳ con tôm nào có chiều dài dưới quy định (ví dụ 9,85 cm ở một số vùng đặc thù) đều buộc phải thả về biển để đảm bảo sự phát triển của đàn.

Đặc biệt, quy định này áp dụng nghiêm ngặt đối với tôm cái đang mang trứng. Những cá thể cái ôm dưới bụng khối trứng lớn màu cam rực rỡ nắm giữ tương lai của cả quần thể, do đó chúng là đối tượng bất khả xâm phạm. Mọi con tôm lên bờ đều phải được khai báo minh bạch qua hệ thống điện tử. Cơ chế quản lý nghiêm ngặt này giúp duy trì bền vững trữ lượng tự nhiên, nhưng đổi lại, nó tạo ra rào cản gia nhập ngành vô cùng lớn, góp phần đẩy giá thành lên cao.

Vì sao châu Á xem tôm hùm đá như “vàng đỏ”?

Nhu cầu của thị trường châu Á, đặc biệt là Trung Quốc, giữ vai trò quyết định trong việc đẩy giá lên mức xa xỉ. Màu đỏ rực của tôm khi chín mang ý nghĩa may mắn và thịnh vượng trong văn hóa Á Đông. Với tầng lớp có thu nhập cao, tôm hùm đá trở thành món ăn gắn với lễ lớn, tiệc sang và quà biếu.

Sau hơn 3 năm gián đoạn, việc các hạn chế thương mại được dỡ bỏ vào tháng 12 vừa qua đã tạo nên một cú hích lớn. Lần đầu tiên kể từ năm 2020, tôm hùm đá Úc quay trở lại thực đơn Tết Nguyên đán, khiến giá của chúng lập tức tăng vọt 15% do cầu vượt quá cung. Để đáp ứng cơn khát này, tôm phải được vận chuyển sống bằng máy bay với hệ thống chuỗi lạnh tốn kém, đảm bảo đưa một con tôm từ đáy biển Tây Úc đến bàn tiệc ở Thượng Hải trong vòng chưa đầy 48 giờ với trạng thái tươi sống nhất.

Khi thưởng thức thực khách không chỉ trả tiền cho hương vị tuyệt hảo. Đó là cái giá của sự mạo hiểm tính mạng, của hành trình sinh tồn trôi dạt hàng nghìn cây số đầy khắc nghiệt và những quy định bảo tồn nghiêm ngặt. Chính những yếu tố này đã biến loài giáp xác gai góc ấy thành "vàng đỏ" đích thực của đại dương.