Chia sẻ nội dung:
Khai thác hải sản quá mức bằng những phương pháp đánh bắt mang tính hủy diệt không những phá vỡ cân bằng sinh học của hệ sinh thái mà còn nguy hại hơn vì hủy hoại nơi cư trú của các loài hải sản.
Ứng dụng khoa học công nghệ nhằm đưa ra các giải pháp bảo vệ, phục hồi và tái tạo nguồn lợi thuỷ sản đã và đang được các nhà bảo vệ nguồn lợi, môi trường cũng như nhà quản lý quan tâm là việc thiết lập, xây dựng hướng đến phát triển bền vững ngành thuỷ sản đảm bảo cân bằng nguồn lợi và lợi ích hài hoà của ngư dân, cùng với bảo vệ môi trường hệ sinh thái.
1. Rạn nhân tạo (Artificial reef - ARs)
Rạn nhân tạo là một cấu trúc nhân tạo, thường được làm từ bê tông, đá, hoặc các vật liệu thân thiện với môi trường, được đặt chìm dưới đáy biển. Mục đích chính của chúng là tạo ra một môi trường sống mới cho các loài sinh vật biển, giống như một rạn san hô tự nhiên. Rạn nhân tạo giúp tăng cường đa dạng sinh học, cung cấp nơi trú ẩn và sinh sản cho cá và các loài thủy sản khác, đồng thời thu hút các loài cá và phục hồi hệ sinh thái biển.
Ứng dụng rạn nhân tạo đã được triển khai trên vùng biển Tây tỉnh Cà Mau với dạng các khối rạn hình lập phương bằng bê tông cốt thép đã cho thấy hiệu quả nhất định trong việc tái tạo và phục hồi nguồn lợi thuỷ sản. Khu vưc thả rạn tạo nơi trú ẩn và bãi đẻ cho nhiều loài thuỷ hải sản, tái tạo và phát triển đa dạng sinh học biển.
2. Chà rạn (Fish Aggregating Devices - FADs)
Chà rạn là một giải pháp đã được sử dụng từ lâu và được đánh giá mang lại hiệu quả trong việc dẫn dụ cá. Mô hình này đã được ngư dân ứng dụng trong nghề lưới vây khai thác cá ngừ, cá chim. Mô hình chà rạn bao gồm các cấu trúc đơn giản, thường được tạo ra từ cành cây, tre, hoặc lưới cũ, được đặt ở những khu vực đáy biển trống trải. Chà rạn đóng vai trò là nơi trú ẩn và tập trung cho các loài cá, đặc biệt là cá con, giúp chúng tránh được kẻ thù và tìm kiếm thức ăn dễ dàng hơn.
Việc ứng dụng chà rạn đã được chứng minh là một phương pháp hiệu quả để bảo vệ và phục hồi nguồn lợi thủy sản tại nhiều vùng biển. Bằng cách tạo ra các điểm tập trung cá, chà rạn không chỉ giúp người dân khai thác hiệu quả hơn tại những khu vực cho phép mà còn hạn chế việc khai thác tràn lan, góp phần giảm áp lực lên các khu vực sinh sản tự nhiên. Tuy nhiên, việc ứng dụng chà rạn cần được kiểm soát để tránh việc khai thác quá mức cùng với các vật liệu trong thiết kế chà cũng cần được xem xét nhằm tránh việc tạo ra ngư cụ ma làm ảnh hưởng đến nguồn lợi thuỷ sản về lâu dài.
3. Đồng quản lý trong bảo vệ và phát triển nguồn lợi thuỷ sản (co-management):
Bên cạnh các giải pháp kỹ thuật như rạn nhân tạo và chà rạn, việc áp dụng đồng quản lý là một phương thức tiếp cận mang tính xã hội và cộng đồng. Đồng quản lý được qui định cụ thể tại Điều 10, Luật Thủy sản 2017, khẳng định đồng quản lý là phương thức quản lý, trong đó Nhà nước chia sẻ quyền hạn, trách nhiệm với tổ chức cộng đồng tham gia quản lý trong bảo vệ nguồn lợi thủy sản.
Đồng quản lý giúp phát huy tinh thần tự giác và trách nhiệm của cộng đồng, từ đó nâng cao hiệu quả bảo vệ nguồn lợi. Đây được xem là một trong những giải pháp thiết thực và phù hợp với định hướng phát triển bền vững của ngành thủy sản. Đồng thời, mô hình này còn giúp giảm xung đột lợi ích giữa các cộng đồng ngư dân trong bảo vệ và khai thác nguồn lợi thuỷ sản.