Chia sẻ nội dung:
Năm 2025 kinh tế biển chuyển mình vượt lên nguồn lợi suy giảm
Số liệu của Cục Thủy sản và Kiểm ngư, nguồn lợi thủy sản trong 15 năm qua đã giảm 22% và đang để lại nhiều khó khăn thách thức. Tuy nhiên, năm 2025, Bộ NN&MT xác định kinh tế biển sẽ chuyển mình để năm 2030 đóng góp 10% GDP cả nước.
Nguồn lợi thủy sản suy giảm
Cục Thủy sản và Kiểm ngư cho biết, vùng biển nước ta được thiên nhiên ưu đãi với 20 hệ sinh thái có độ đa dạng sinh học cao, gồm hơn 11.000 loài thủy sản. Tuy nhiên, trong 15 năm qua, nguồn lợi thủy sản liên tục suy giảm. Cụ thể, nguồn lợi giai đoạn 2000 – 2005 hơn 5 triệu tấn, đến giai đoạn 2016 – 2020 chỉ còn hơn 3,9 triệu tấn, giảm 22%.
Vấn đề đã được nhìn nhận nhiều năm qua và triển khai nhiều giải pháp khắc phục. Cụ thể như, quy hoạch bảo vệ và khai thác nguồn lợi thủy sản giai đoạn 2021 – 2030, tầm nhìn đến năm 2050, có 27 khu bảo tồn biển được thành lập với tổng diện tích 463.587 ha, chiếm 0,463% diện tích vùng biển quốc gia. Đồng thời, tạo 149 khu vực trên biển, gồm 59 khu bảo vệ nguồn lợi thủy sản, 63 khu vực cấm khai thác thủy sản có thời hạn và 27 khu vực cư trú nhân tạo cho các loài thủy sản.
Bên cạnh, giảm số lượng tàu khai thác và sản lượng khai thác, điều chỉnh tỷ trọng sản lượng khai thác giữa các vùng biển, chuyển đổi cơ cấu nghề, hình thành nguồn nhân lực chất lượng cao, phát triển đồng bộ kết cấu hạ tầng và dịch vụ hậu cần phục vụ khai thác thủy sản. Tuy nhiên, kết quả đến nay chưa đạt yêu cầu.
Khó khăn thách thức và khắc phục
Theo Cục Thủy sản và Kiểm ngư, một số địa phương mới chỉ quan tâm đến phát triển kinh tế, du lịch, chưa quan tâm đến công tác bảo tồn biển, bảo vệ nguồn lợi thủy sản, bảo vệ các hệ sinh thái biển. Bên cạnh, tình trạng vi phạm pháp luật trong khu bảo tồn biển tại các địa phương vẫn diễn ra ngày càng tinh vi, phổ biến và nguồn lực cho công tác bảo tồn biển, bảo vệ nguồn lợi thủy sản còn hạn chế, chưa thực sự được ưu tiên đúng mức.
Yêu cầu hiện nay, cần tập trung vào các công việc cụ thể để đạt kết quả rõ ràng. Trước hết, tổ chức điều tra nguồn lợi thủy sản và sinh thái, ở từng địa phương và cả nước để có giải pháp thích hợp từng vùng. Kiên quyết giảm số lượng tàu khai thác và sản lượng khai thác. Phát triển nuôi biển, nuôi tái sinh để đảm bảo nguồn lợi thủy sản. Đồng thời, tăng cường công tác thực thi pháp luật, xử lý nghiêm những hành vi gây hại cho nguồn lợi biển, trong đó có chống khai thác IUU.
Chú trọng bảo tồn sinh học, cho sinh sản nhân tạo các loài nguy cấp, quý hiếm. Tái tạo nguồn lợi hải sản, phục hồi san hô, cỏ biển, thả rạn san hô nhân tạo. Thực hiện đồng quản lý trong bảo vệ nguồn lợi thủy sản.
Phát triển đầy đủ kinh tế biển xanh
Theo GS.TS Mai Trọng Nhuận, nguyên Giám đốc Đại học Quốc gia Hà Nội, kinh tế biển cần được quan tâm đúng mức để khai thác, sử dụng tài nguyên biển, hải đảo theo hướng bền vững, tạo sự thống nhất hữu cơ giữa các vùng.
Định hướng phát triển các ngành kinh tế biển của Việt Nam cần theo hướng tăng diện tích các khu bảo tồn, bảo vệ biển và ven biển đạt tối thiểu 6% diện tích biển quốc gia. Chú trọng bảo tồn đa dạng sinh học, phục hồi các hệ sinh thái, đặc biệt là các rạn san hô, thảm cỏ biển, rừng ngập mặn, rừng phòng hộ ven biển. Bảo vệ, nâng cao giá trị dịch vụ hệ sinh thái, hướng tới nền kinh tế biển xanh.
Phát triển nuôi trồng hải sản trên biển theo hướng xanh, công nghệ mới, tiên tiến gắn với bảo vệ môi trường. Chuyển hướng nghề cá từ gần bờ, ven đảo sang nuôi biển gắn với bảo vệ, tái tạo nguồn lợi hải sản. Đẩy mạnh khai thác xa bờ phù hợp với từng vùng biển và khả năng phục hồi của hệ sinh thái biển.
Đẩy mạnh phát triển các loại hình du lịch đặc thù phù hợp với điều kiện địa lý, tài nguyên du lịch từng vùng, khu vực, địa phương. Kiểm soát ô nhiễm môi trường biển, đặc biệt đối với rác thải nhựa.
Thúc đẩy và khuyến khích đầu tư xây dựng, khai thác điện gió ngoài khơi, công nghiệp hydrogen, điện mặt trời và các dạng năng lượng tái tạo khác. Phát triển các ngành kinh tế biển mới, nhiều tiềm năng như dược liệu biển, y học biển, hóa học biển, các vật liệu mới.
Ưu tiên phát triển hệ thống cảng biển, logistics, tối ưu hóa việc vận chuyển hàng hóa, tạo ra kết nối hiệu quả với thị trường nội địa và quốc tế.
Chuyển mình năm 2025 vươn tới 10% GDP
Ngày 12/3/2025, Chính phủ đã ban hành Nghị định 65/2025/NĐ-CP, có hiệu lực từ ngày 2/5/2025, tháo gỡ rào cản trong khai thác không gian biển, đặc biệt trong phát triển điện gió ngoài khơi, mở đường cho năng lượng tái tạo trên biển và cả khuôn khổ cho các ngành thủy sản, logistics, du lịch biển phát triển. Hiện nay, việc tổ chức lại đơn vị hành chính cấp tỉnh, tạo điều kiện thuận lợi cho liên kết vùng ven biển, tăng cường quản trị biển, bảo tồn đa dạng sinh học, bảo vệ hệ sinh thái biển, triển khai quy hoạch thủy sản gắn với nâng cao giá trị chuỗi cung ứng.
Bộ NN&MT đánh giá, năm 2025 là dấu mốc chuyển mình mạnh mẽ về thể chế và quy hoạch để phát triển kinh tế biển. Sự hợp tác đa phương, liên ngành giữa Trung ương và địa phương, khu vực tư nhân và các tổ chức quốc tế được tăng cường sẽ là yếu tố quyết định để xây dựng một nền kinh tế biển xanh, hiện đại, có khả năng chống chịu trước biến đổi khí hậu. Có thêm điều kiện ứng dụng khoa học công nghệ, chuyển đổi số vào phát triển kinh tế biển, yếu tố được xem là “chìa khóa vàng” giúp Việt Nam rút ngắn khoảng cách với các quốc gia có nền kinh tế biển phát triển.
Trong đó, quy hoạch không gian biển quốc gia đang định hình tương lai kinh tế biển xanh. Các quy hoạch chuyên ngành điện lực, thủy sản, hạ tầng cảng biển... được tích hợp sẽ tạo sự cộng hưởng phát triển.
Mục tiêu đển năm 2030, kinh tế biển sẽ đóng góp 10% GDP cả nước. Về xã hội, kinh tế biển góp phần đạt chỉ số phát triển con người (HDI) của các tỉnh, thành phố có biển ở mức cao hơn trung bình của cả nước.