Chia sẻ nội dung:

Vì sao đã sơ chế kỹ nhưng cá vẫn tanh?

Vì sao đã sơ chế kỹ nhưng cá vẫn tanh?

Nhiều người sơ chế cá cẩn thận bằng cách rửa đi rửa lại nhiều lần với muối, nhưng món ăn khi hoàn thành vẫn xuất hiện mùi tanh. Nguyên nhân nằm ở chỗ mùi tanh không chỉ đến từ lớp nhớt bên ngoài mà xuất phát từ những cấu trúc bên trong cơ thể cá.

Lầm tưởng khi nghĩ chỉ với muối là đủ sạch

Muối được sử dụng phổ biến khi sơ chế cá nhờ khả năng hút ẩm và hỗ trợ loại bỏ lớp nhớt. Khi xát muối lên da cá, muối tạo áp lực thẩm thấu, giúp bong nhớt và kéo theo một phần vi sinh vật. Điều này khiến cá khô ráo, sạch nhớt và tạo cảm giác ít mùi hơn. Tuy nhiên, sự thay đổi này chỉ diễn ra ở bề mặt. Muối không có khả năng thâm nhập sâu vào mô cơ để tác động đến các hợp chất gây mùi bên trong. 

Mùi tanh đặc trưng không nằm ở lớp nhớt mà phát sinh từ các thành phần bên trong khoang bụng và từ các hợp chất sinh hóa hình thành sau khi cá chết. Vì vậy, dù xát muối nhiều lần, phần gây mùi vẫn còn nguyên và sẽ thoát ra khi nhiệt độ tăng trong quá trình nấu.

Muối cũng không ngăn được hiện tượng phân rã protein và lipid xảy ra theo thời gian. Một khi các phản ứng phân giải này đã bắt đầu hình thành sản phẩm gây mùi, muối không thể trung hòa. Đây cũng là lý do việc xát muối liên tục không hoàn toàn cải thiện mùi tanh.

Máu và màng đen: Chi tiết nhỏ nhưng dễ bị bỏ sót

Mùi tanh của cá ở mức độ mạnh nhất xuất phát từ máu và màng đen trong khoang bụng. Máu chứa hemoglobin và các hợp chất hữu cơ dễ phân giải. Khi gặp nhiệt, các chất này tạo mùi nồng hơn nhiều so với lớp nhớt bên ngoài. Nếu không rửa sạch phần máu đọng ở mang, phần gốc vây hoặc dọc xương sống, mùi vẫn xuất hiện rõ khi nấu.

Lớp màng đen ở bụng cá là vị trí tích tụ chất béo và protein đã bị oxy hóa. Màng đen thường bám chặt vào thành bụng và không được loại bỏ nếu người sơ chế chỉ rửa qua bằng nước. Khi nấu, lớp màng này tạo mùi tanh mạnh. Đây là nguyên nhân thường gặp ở các món cá kho hoặc cá nấu canh khi người nấu cho rằng cá đã được xử lý kỹ nhưng vẫn còn mùi.

Để giảm mùi từ hai nguồn này, cần thực hiện đúng thao tác: cạo toàn bộ màng đen bằng muỗng hoặc dao nhỏ và rửa kỹ phần máu còn lại. Khi những vị trí này được xử lý triệt để, mức độ tanh giảm đáng kể ngay cả trước khi sử dụng các nguyên liệu khác.

Trimethylamine: Hung thủ ẩn mình sâu trong từng thớ thịt

Trimethylamine (TMA) là hợp chất tạo mùi tanh đặc trưng của cá. TMA hình thành khi các chất hữu cơ trong thịt cá phân giải sau khi cá chết. Đây là phản ứng tự nhiên và không liên quan đến lớp nhớt bên ngoài. TMA tồn tại sâu trong sợi cơ, không bị ảnh hưởng bởi muối hoặc nước rửa thông thường. Khi cá được nấu ở nhiệt độ cao, TMA bay hơi, tạo thành mùi tanh bốc mạnh.

Muối không thể trung hòa TMA. Các chất có khả năng tác động lên TMA là các acid nhẹ như giấm, nước cốt chanh, khế hoặc me. Acid biến TMA thành dạng muối ít bay hơi, nhờ đó làm giảm mùi trong quá trình nấu. Rượu trắng cũng có tác dụng hỗ trợ nhờ cồn bay hơi kéo theo một phần TMA. Tuy nhiên, nếu không xử lý máu và màng đen trước đó, việc trung hòa TMA cũng không mang lại hiệu quả tối đa.

Một số món cá sử dụng nguyên liệu chua chính là tận dụng cơ chế trung hòa này. Khi môi trường có tính acid được tạo ra tự nhiên trong món ăn, TMA bị hạn chế và mùi tanh giảm đáng kể. Đây là cơ sở khoa học cho nhiều công thức nấu ăn truyền thống.

Quy trình khử tanh đúng cách 

Quy trình khử tanh cần thực hiện theo thứ tự để xử lý cả hai yếu tố: nguồn mùi vật lý và hợp chất gây mùi trong thịt. Bước đầu tiên là làm sạch bụng cá, cạo toàn bộ màng đen và rửa sạch phần máu đọng. Bước thứ hai là sử dụng acid nhẹ để trung hòa TMA. Có thể dùng giấm pha loãng hoặc chanh, xát nhẹ lên thân cá trong thời gian ngắn để tránh làm thịt bị bở. Sau đó rửa lại bằng nước sạch.

Gia vị thơm có thể dùng trong giai đoạn nấu để tạo mùi dễ chịu hơn. Gừng, riềng, sả hoặc hành tỏi giúp tăng hương vị nhưng không thay thế được bước xử lý nguyên nhân gốc. Trong quá trình nấu, cần tránh cho nước lạnh vào nồi đang sôi. Nước lạnh làm nhiệt độ giảm đột ngột, khiến protein trên bề mặt cá giãn nở và giải phóng TMA mạnh hơn. Khi cần bổ sung nước, chỉ nên dùng nước nóng để giữ ổn định nhiệt độ.

Khi tất cả bước xử lý được thực hiện đúng và theo thứ tự, mức độ tanh của cá giảm đáng kể. Món ăn sau cùng giữ được cấu trúc thịt và mùi vị tự nhiên mà không còn hiện tượng tanh nồng.

Hiện tượng cá vẫn tanh dù đã rửa kỹ xuất phát từ việc xử lý chưa đúng nguyên nhân cốt lõi. Lớp nhớt và vi sinh chỉ là yếu tố bề mặt. Mùi tanh mạnh nhất đến từ máu, màng đen và các hợp chất như TMA nằm sâu trong mô thịt. Quy trình khử tanh cần kết hợp loại bỏ màng đen, làm sạch máu, trung hòa TMA bằng acid và giữ nhiệt ổn định khi nấu. Khi các bước được thực hiện đúng, món cá sẽ giảm tanh rõ rệt và đạt được chất lượng tốt hơn.