Chia sẻ nội dung:
Thức ăn chiếm 60–70% chi phí nuôi tôm, cá tra, cá rô phi, khiến người nuôi lao đao khi giá thức ăn thủy sản liên tục "neo" ở mức cao suốt hơn một năm qua.
Dù giá đầu ra bấp bênh, chi phí này vẫn không hạ nhiệt, đẩy nhiều hộ nuôi vào nguy cơ thua lỗ. Vậy, làm thế nào để phá vỡ thế kìm kẹp này khi giá thức ăn vẫn chưa có dấu hiệu hạ nhiệt.
Tại sao giá thức ăn cứ mãi ở mức cao?
Nhiều người nuôi thường chỉ thấy phần nổi của tảng băng là giá bán từ đại lý, nhưng đằng sau đó là một chuỗi các yếu tố mang tầm vóc toàn cầu và cả những vấn đề nội tại của ngành.
Phụ thuộc nguyên liệu nhập khẩu
Ngành sản xuất thức ăn thủy sản Việt Nam phụ thuộc lớn vào nguyên liệu như bột cá, khô dầu đậu nành từ các nước như Peru, Argentina, Mỹ. Khi các nước này gặp biến đổi khí hậu (như El Niño) hay bất ổn chính trị – kinh tế, nguồn cung giảm, giá nguyên liệu tăng vọt, khiến giá thức ăn trong nước cũng bị đẩy lên theo.
Sự phụ thuộc này chính là "gót chân A-sin" của ngành thức ăn trong nước. Các thành phần chính quyết định chất lượng và giá thành của viên cám, như bột cá giàu đạm hay khô dầu đậu nành, đều nằm trong tay các thị trường lớn. Do đó, chỉ cần một biến động nhỏ như hiện tượng El Niño làm giảm sản lượng đánh bắt cá cơm ở Peru, hay một chính sách thương mại thay đổi, nguồn cung toàn cầu lập tức bị ảnh hưởng, đẩy giá nguyên liệu tăng và người nông dân Việt Nam là người cảm nhận hậu quả cuối cùng.
Chi phí logistics và tỷ giá tăng cao
Khủng hoảng năng lượng và bất ổn địa chính trị làm chi phí vận tải và logistics tăng mạnh. Cùng với đó, tỷ giá USD/VND biến động khiến chi phí nhập khẩu nguyên liệu đội lên, buộc doanh nghiệp tăng giá bán thức ăn để bù đắp.
Những chi phí vô hình trong quá trình vận chuyển này là một gánh nặng không nhỏ. Mỗi container nguyên liệu cập cảng đều mang theo áp lực từ cuộc khủng hoảng năng lượng và các bất ổn trên thế giới. Khi đồng USD mạnh lên so với tiền đồng, doanh nghiệp phải bỏ ra nhiều tiền Việt hơn để mua cùng một lượng nguyên liệu, và khoản chênh lệch này chắc chắn sẽ được cộng vào giá bán cuối cùng.
Nâng cấp công nghệ và chất lượng
Thức ăn hiện nay được cải tiến với thành phần dinh dưỡng chức năng, enzyme, probiotics giúp tôm cá khỏe và tăng trưởng nhanh. Tuy nhiên, chi phí R&D và công nghệ cao cũng làm giá thành tăng so với thức ăn truyền thống.
Cuộc đua nâng cấp chất lượng này là một xu thế tất yếu của ngành. Thức ăn hiện đại không chỉ để no, mà còn để khỏe, giúp tăng cường sức khỏe đường ruột và tối ưu hóa khả năng hấp thụ cho vật nuôi. Tuy nhiên, việc đầu tư vào nghiên cứu và phát triển để bổ sung các hoạt chất cao cấp này cũng làm cho giá thành sản phẩm tăng lên, và người nuôi đang chi trả cho một sản phẩm hiệu quả hơn, nhưng cũng đắt đỏ hơn.
Lối thoát nào cho người nuôi?
Bước đi nâng cao hơn chính là chủ động tạo ra nguồn thức ăn để giảm phụ thuộc. Nhiều hộ nuôi đã thành công khi tận dụng nguyên liệu địa phương như cám gạo, ngô, sắn, kết hợp bột cá tự làm hoặc ốc bươu vàng xay nhuyễn để tự phối trộn thức ăn, tiết kiệm đến 20% chi phí. Cùng với đó, các công nghệ sinh học như nuôi Biofloc cũng ngày càng được hoàn thiện, giúp biến chất thải trong ao thành nguồn protein tại chỗ, trở thành thức ăn bổ sung chất lượng cao cho tôm.
Cuối cùng, sức mạnh của cộng đồng là một lợi thế không thể bỏ qua. Việc tham gia vào các hợp tác xã giúp các hộ nuôi nhỏ lẻ trở thành một "khách hàng lớn", có thể đàm phán trực tiếp với nhà máy để mua thức ăn với mức chiết khấu từ 6-10%, tiết kiệm đáng kể chi phí. Xa hơn nữa, việc mở rộng liên kết theo chuỗi giá trị không chỉ giúp giảm chi phí đầu vào mà còn ổn định đầu ra, đa dạng hóa thị trường và giảm sự phụ thuộc vào thương lái truyền thống.
Thay đổi tư duy để vượt "bão giá"
Cuộc chiến chi phí thức ăn sẽ còn kéo dài, và trông chờ vào thị trường vĩ mô không phải là chiến lược bền vững. Đây là bài kiểm tra về năng lực quản lý và tư duy linh hoạt của người nuôi. Lối thoát không nằm ở việc cắt giảm cực đoan, mà ở tư duy chủ động: tối ưu từng gam cám, tận dụng nguồn cung tại chỗ, và tăng sức mạnh đàm phán nhờ liên kết. Người nuôi thành công không phải là người mua được cám rẻ nhất, mà là người sử dụng mỗi viên cám hiệu quả nhất. Hành động hôm nay là nền tảng cho ngày mai.