Chia sẻ nội dung:
Đổi hướng để bứt phá: Chiến lược đưa thủy sản Việt vào phân khúc cao cấp
Trong nhiều năm, ngành thủy sản Việt Nam đã gặt hái nhiều thành tựu đáng kể về sản lượng và kim ngạch xuất khẩu. Tuy nhiên, phần lớn sản phẩm vẫn nằm ở phân khúc giá rẻ, xuất thô hoặc chế biến đơn giản, khiến giá trị gia tăng thấp và dễ tổn thương trước biến động thị trường. Đã đến lúc ngành thủy sản cần một hướng đi mới – tái định vị thị trường và chuyển hướng mạnh mẽ sang phân khúc cao cấp.
Thế giới đang thay đổi – Người mua không còn chỉ chọn “rẻ”
Thị trường tiêu dùng thủy sản toàn cầu hiện phân hóa rõ rệt theo ba nhóm:
Phân khúc giá rẻ (Bulk): Chủ yếu xuất sang Trung Quốc, châu Phi, Đông Âu. Ưu tiên số lượng và giá thành thấp.
Phân khúc trung và cao cấp (Premium): Tập trung tại EU, Mỹ, Nhật, Hàn Quốc. Ưu tiên chất lượng, an toàn thực phẩm, truy xuất nguồn gốc và yếu tố bền vững.
Sản phẩm giá trị gia tăng (VAP): Dạng phi lê, đóng gói sẵn, chế biến sâu. Mang lại biên lợi nhuận cao nhưng yêu cầu đầu tư lớn về công nghệ, kiểm soát chất lượng và thương hiệu.
Nếu tiếp tục tập trung vào phân khúc giá rẻ, ngành thủy sản Việt sẽ đối mặt với rủi ro “cạnh tranh xuống đáy”. Trong khi đó, các phân khúc cao cấp đang là mảnh đất tiềm năng nhưng đòi hỏi sự đổi mới từ gốc rễ.
Cơ hội từ các thị trường cao cấp
EU – Thị trường của sự tiện lợi và bền vững
Người tiêu dùng EU chuộng các sản phẩm như:
- Tôm bóc vỏ đóng khay
- Cá phi lê đông lạnh
- Hàng có chứng nhận ASC, MSC
- Bao bì tái chế, thân thiện môi trường
EU sẵn sàng chi trả cao hơn nếu sản phẩm minh bạch nguồn gốc, được đánh bắt hoặc nuôi trồng bền vững, có thể truy xuất từ trại đến bàn ăn.
Mỹ – Đấu trường chất lượng và thương hiệu
Mỹ nhập khẩu lượng lớn cá rô phi, cá tra, tôm từ châu Á. Nhưng tiêu chuẩn khắt khe về an toàn thực phẩm, truy xuất nguồn gốc và bao bì đang buộc doanh nghiệp Việt phải:
- Nâng cấp nhà máy chế biến
- Đầu tư vào thương hiệu và bao bì
- Tối ưu logistic và khả năng giao hàng đúng hạn
- Trung Quốc – Sân chơi quen thuộc nhưng đang thay đổi
Từng là thị trường dễ tính, Trung Quốc đang dần siết chặt các tiêu chuẩn kiểm dịch, truy xuất và chất lượng. Mặc dù vẫn chuộng hàng nguyên con, đông lạnh, nhưng mức độ cạnh tranh về giá ngày càng khốc liệt. Để trụ vững, doanh nghiệp cần cải thiện chi phí chuỗi cung ứng, nâng chất lượng và xây dựng mối quan hệ thương mại ổn định.
Chiến lược “bứt phá” để chinh phục phân khúc cao cấp
Muốn nâng giá trị sản phẩm, ngành thủy sản Việt không thể tiếp tục đi theo lối mòn. Dưới đây là các chiến lược cần ưu tiên:
Tái định vị thị trường – Chọn đúng phân khúc để phục vụ
Không nên xuất hàng theo kiểu "bán cái mình có", mà cần chủ động “làm cái thị trường cần”. Doanh nghiệp cần xác định:
Sản phẩm nào phù hợp với thị trường nào?
Mỗi thị trường yêu cầu tiêu chuẩn gì?
Phân khúc nào đang có biên lợi nhuận tốt hơn?
Đầu tư vào chế biến sâu và truy xuất nguồn gốc
Đây là yếu tố bắt buộc nếu muốn chen chân vào thị trường cao cấp:
Máy móc hiện đại cho sản phẩm chế biến
Ứng dụng công nghệ blockchain, mã QR để minh bạch thông tin
Đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế: ASC, BAP, GlobalGAP
Bao bì – Từ thứ yếu trở thành yếu tố quyết định
Người tiêu dùng cao cấp không chỉ “ăn bằng miệng” mà còn “mua bằng mắt”. Bao bì đẹp, thân thiện môi trường, thông tin rõ ràng là điểm cộng lớn.
Xây dựng thương hiệu ngành thủy sản Việt
Hiện tại, phần lớn sản phẩm Việt Nam chưa có thương hiệu mạnh ở thị trường quốc tế. Cần có sự phối hợp giữa:
Doanh nghiệp – xây dựng thương hiệu riêng
Hiệp hội – xúc tiến thương mại chuyên nghiệp
Nhà nước – hỗ trợ xây dựng hình ảnh ngành thủy sản bền vững
Bài học từ quốc tế
Na Uy: Ứng dụng blockchain trong truy xuất nguồn gốc, kết hợp bao bì thân thiện môi trường giúp cá hồi Na Uy đứng vững tại EU và Bắc Mỹ.
Ecuador: Chuyển từ tôm nguyên liệu sang tôm hữu cơ, đạt chứng nhận ASC giúp nâng giá FOB thêm 10–15%.
Chuyển hướng sang phân khúc cao cấp không phải là lựa chọn dễ dàng, nhưng là con đường cần thiết nếu Việt Nam muốn thoát khỏi “bẫy giá rẻ” trong xuất khẩu thủy sản.
Với thế mạnh về sản lượng, hệ thống nuôi trồng đang ngày càng cải thiện, nếu các doanh nghiệp dám đầu tư vào công nghệ, chế biến sâu và xây dựng thương hiệu, thủy sản Việt hoàn toàn có thể “đổi hướng để bứt phá”, vươn lên vị trí xứng tầm trên thị trường quốc tế.