Chia sẻ nội dung:
Ô nhiễm ánh sáng làm tảo độc bùng phát trong ao
Một nghiên cứu vừa công bố trên tạp chí Water Research (Đức) cho biết, ô nhiễm ánh sáng len lỏi tận đáy ao nước ngọt làm bùng phát tảo độc có hại cho thủy sản và cuộc sống con người. Trước đây, ô nhiễm ánh sáng gây rối loạn hệ sinh thái thì đã được khẳng định.
Phát hiện ô nhiễm ánh sáng làm tảo độc bùng phát
Nhà nghiên cứu Hans-Peter Grossart ở Viện Sinh thái nước ngọt và nghề cá nội địa Leibniz (IGB, Đức) phân tích, nhiều sinh vật trong các hồ nước tuân theo nhịp điệu ngày – đêm. Khi nhịp điệu ngày-đêm không còn giữ được, tình trạng ô nhiễm ánh sáng xảy ra, gây ảnh hưởng đến các hệ thống nước ngọt, làm gia tăng một số loại tảo và thay đổi các dòng chảy carbon trong hệ sinh thái ao.
Để kiểm tra ảnh hưởng của ô nhiễm ánh sáng, nhóm của ông sử dụng hệ thống 24 khoang riêng biệt, mỗi khoang chứa 1.300m3 nước và cách ly với phần còn lại môi trường xung quanh. Trong các khoang đều phân bố tảo, vi khuẩn, nấm, động vật giáp xác nhỏ.
Mười khoang được chiếu sáng vào ban đêm trong vòng một tháng bằng hệ thống đặc biệt, với mức độ chiếu sáng tương đương ánh sáng nhân tạo ở khu vực đô thị hóa. Năm khoang khác được giữ trong bóng tối để đối chứng.
Các nhà nghiên cứu muốn biết liệu ánh sáng yếu vào ban đêm có thể gây ra những thay đổi rõ rệt trong cách các sinh vật ở ao sản xuất và xử lý vật chất hữu cơ hay không. Họ cũng theo dõi sự phát triển và phản ứng của quần thể vi khuẩn, đặc biệt là vi khuẩn lam và các vi khuẩn khác sử dụng ánh sáng để tạo năng lượng.
Kết quả cho thấy ở những khoang có chiếu sáng so với những khoang tối, vi sinh vật sử dụng ánh sáng tăng trung bình gấp 32 lần. Nhiều loài trong số đó, bao gồm vi khuẩn lam và một số vi khuẩn kỵ khí tăng lên, phản ứng trực tiếp với cả mức ánh sáng yếu nhất.
Vi khuẩn lam phát triển vượt mức có thể làm đảo lộn sự cân bằng trong ao, tạo ra độc tố gây hại cho cá, tôm, động vật hoang dã và cả con người nếu tích tụ trong nguồn nước uống. Các nhà nghiên cứu cho rằng ô nhiễm ánh sáng cũng có thể góp phần gây ra hiện tượng tảo nở hoa.
Nhóm nghiên cứu nhấn mạnh ô nhiễm ánh sáng đang gia tăng trên toàn cầu có thể khiến nhiều môi trường sống vốn chìm trong bóng tối bị thay đổi đáng kể. Ngay cả ánh sáng yếu nhất cũng có thể tác động đến những hệ thống hồ nước và sinh vật nhạy cảm.
Ô nhiễm ánh sáng gây rối loạn hệ sinh thái
Từ lâu, ô nhiễm ánh sáng đã được nghiên cứu. Đó là việc chiếu sáng quá mức hoặc lạm dụng ánh sáng nhân tạo khi không cần thiết và không phù hợp. Ô nhiễm ánh sáng cũng giống như ô nhiễm môi trường, ô nhiễm không khí, ô nhiễm nguồn nước…Tất cả đều ảnh hưởng rất lớn tới sức khỏe và cuộc sống của con người. Gây hậu quả nghiêm trọng cho môi trường sống, động vật hoang dã và khí hậu.
Nguyên nhân gây nên ô nhiễm ánh sáng, chủ yếu do duy trì nguồn ánh sáng không hợp lý, lạm dụng quá nhiều ánh sáng không sử dụng chế độ hẹn giờ, lựa chọn thiết bị chiếu sáng không phù hợp. Cũng còn do tính toán thiết kế ánh sáng không hợp lý dẫn đến thừa ánh sáng, thiếu quản lý dẫn đến lạm dụng ánh sáng.
Ô nhiễm ánh sáng có tác hại lớn nhất là gây rối loạn các hệ sinh thái. Thiên nhiên vốn thích nghi với ánh sáng và bóng tối tự nhiên, hầu hết sinh vật phát triển bình thường trong quy luật ngày-đêm, bao gồm động vật lưỡng cư, chim, động vật có vú, các loài thủy sản, thực vật và cả côn trùng. Khi ô nhiễm ánh sáng xảy ra sẽ làm rối loạn thói quen sinh hoạt của các loài sinh vật, động vật dẫn đến nhiều nguy cơ và mất cân bằng hệ sinh thái.
Đối với hệ sinh thái, ô nhiễm ánh sáng gây trở ngại cho mối quan hệ giữa động vật ăn thịt/con mồi và vật lý thực vật; làm mất phương hướng của các loài chim di cư và rùa biển mới nở, thủy sản cùng nhiều loài khác. Động vật có thể bị nhầm lẫn về mặt thời gian khi có quá nhiều ánh sáng nhân tạo vào ban đêm, ảnh hưởng đến hành vi chi phối việc giao phối, ngủ, tìm kiếm thức ăn và có khi trở thành thức ăn của loài khác. Ánh sáng nhân tạo quá mức cũng có thể cản trở sự cộng sinh rất quan trọng đối với quá trình thụ phấn và sinh sản của thực vật, và có thể tác động tiêu cực đến thói quen kiếm ăn và sinh sản của động vật lưỡng cư. Nhìn chung, ô nhiễm ánh sáng đe dọa, phá vỡ hoạt động của các hệ sinh thái và những lợi ích mà chúng mang lại cho con người.
Biện pháp giảm ô nhiễm ánh sáng
Một số biện pháp có thể kể tới như: Tắt điện khi không sử dụng; Lựa chọn sản phẩm chất lượng cao, thân thiện môi trường và đảm bảo an toàn cho người sử dụng; Hạn chế chiếu sáng lãng phí. Cần thiết kế lại hệ thống chiếu sáng nếu chưa phù hợp với không gian sống. Sử dụng nguồn ánh sáng phù hợp với mục đích, nhu cầu. Hạn chế sử dụng ánh sáng nhân tạo vào ban đêm.
Có 5 nguyên tắc để giảm ô nhiễm ánh sáng:
1/Nhu cầu: Chỉ sử dụng ánh sáng khi cần thiết. Cân nhắc cách sử dụng ánh sáng sẽ tác động đến khu vực, bao gồm tương tác với động vật hoang dã và môi trường sống. Thay vì đèn cố định, hãy sử dụng sơn phản quang hoặc đèn tự phát sáng cho biển báo, lề đường và bậc thang.
2/Độ sáng: Sử dụng lượng ánh sáng ít nhất cần thiết cho hoạt động đang diễn ra.
3/Màu sắc: Giảm các thành phần quang phổ màu xanh lam và tím. Chỉ sử dụng ánh sáng trắng ấm, vàng hoặc hổ phách. Điều này hỗ trợ thị lực ban đêm của tất cả các loài động vật, thủy sản, bao gồm cả con người.
4/Che chắn: Sử dụng che chắn để ánh sáng không tràn ra ngoài nơi cần thiết. Giảm độ chói bằng cách hạn chế chùm tia theo các hình nón hướng xuống.
5/Thời gian: Chỉ sử dụng đèn khi cần thiết. Tắt đèn sau khi sử dụng hoặc sử dụng các điều khiển chủ động như bộ hẹn giờ và cảm biến chuyển động để đèn chỉ bật khi cần thiết.