Chia sẻ nội dung:

Thức ăn tiêu chuẩn ASC phải không phá rừng

Thức ăn tiêu chuẩn ASC phải không phá rừng

Tổ chức chứng nhận tiêu chuẩn ASC ban hành quy định mới, từ tháng 11/2025, các cơ sở nuôi trồng thủy sản muốn đạt tiêu chuẩn này phải sử dụng thức ăn cũng có chứng nhận ASC. Yêu cầu chính với thức ăn ASC là được chế biến bằng nguyên liệu không gây rủi ro phá rừng.

Vấn đề lớn trong chế biến thức ăn thủy sản

Quy định mới của Tổ chức chứng nhận tiêu chuẩn ASC (Hội đồng Quản lý Nuôi trồng Thủy sản-Aquaculture Stewardship Council) thu hút sự quan tâm của nhiều nhà máy chế biến thức ăn thủy sản. Nên ngày 28/11/2025, tại thành phố Cần Thơ diễn ra cuộc đối thoại giữa chuyên gia với doanh nghiệp đã thu hút đại diện nhiều nhà máy tham dự.

Cuộc đối thoại cho biết, ngành nuôi trồng thủy sản nước ta đang thực hiện 13 bộ tiêu chuẩn để đáp ứng yêu cầu của các thị trường, trong đó tiêu chuẩn ASC quan trọng nhất vì được công nhận rộng rãi. Tiêu chuẩn ASC áp dụng ở nước ta từ năm 2010, đảm bảo cho sản phẩm chế biến xuất khẩu mở rộng thị trường hiện đại, đặc biệt với tôm và cá tra. 

Chứng nhận ASC tập trung vào 4 nền tảng chính: Môi trường, xã hội, an sinh động vật và an toàn thực phẩm; tập trung vào việc thúc đẩy quá trình chuyển đổi ngành nuôi trồng theo hướng bền vững, có trách nhiệm. Tiêu chuẩn ASC trước đây chỉ tập trung khâu nuôi trồng nhưng từ tháng 11/2025 đã yêu cầu thức ăn thủy sản cũng phải đạt tiêu chuẩn ASC. Trong xu hướng chế biến thức ăn thủy sản đang thay bột cá bằng đậu tương, nên yêu cầu nguyên liệu đậu tương khi trồng phải có trách nhiệm bảo tồn đất, không gây rủi ro phá rừng; thể hiện ở các báo cáo và chứng nhận nguồn gốc rõ ràng. 

Nước ta đã có khoảng 300 trang trại (chủ yếu nuôi tôm) được công nhận ASC, nay phải nuôi bằng thức ăn ASC thì mới được tiếp tục công nhận và thời gian chuyển tiếp là 1 năm. Còn những trang trại nuôi trồng để được công nhận tiêu chuẩn ASC lần đầu thì từ tháng 11/2025 đã phải đảm bảo thức ăn ASC. Vấn đề là thức ăn ASC ở đâu? 

Cả nước đã có 8 nhà máy sản xuất thức ăn đạt tiêu chuẩn ASC, tuy nhiên ở từng nhà máy chưa phải tất cả sản lượng đạt ASC mà mới một phần. Số liệu từ Hải quan, trong 3 quý đầu năm 2025, nước ta nhập hơn 1,9 triệu tấn đậu tương, trị giá hơn 904 triệu USD; tăng 22,4% về lượng và 9,5% về trị giá so với cùng kỳ năm trước. Cho thấy, đậu tương đã được dùng nhiều cho chế biến thức ăn thủy sản, nhưng nhập từ nhiều nguồn và việc chứng minh nguồn gốc không gây rủi ro phá rừng là không dễ dàng. Cho nên, việc tăng sản lượng thức ăn đạt tiêu chuẩn ASC để đáp ứng nhu cầu nuôi trồng đang là vấn đề lớn đặt ra.

Hợp tác chuyển đổi để phát triển bền vững

Cuộc đối thoại do Trung tâm Hợp tác Quốc tế Nuôi trồng và Khai thác Thủy sản bền vững (ICAFIS) phối hợp với Hội đồng xuất khẩu đậu nành Hoa Kỳ (USSEC) tổ chức, trong khuôn khổ chương trình hợp tác giữa Hội Thuỷ sản Việt Nam và USSEC. Được biết, ngày 13/10/2025, Hội Thủy sản Việt Nam và USSEC đã ký ghi nhớ hợp tác 3 năm nhằm thúc đẩy nuôi trồng thủy sản bền vững, hỗ trợ chứng nhận quốc tế và khuyến khích sử dụng nguyên liệu đậu tương Hoa Kỳ trong sản xuất thức ăn thủy sản. Trước đó, đầu tháng 6/2025, trong chuyến tháp tùng quan chức làm việc tại Hoa Kỳ, các doanh nghiệp Việt Nam cũng đã ký kết 20 biên bản ghi nhớ, tổng trị giá 3 tỷ USD để nhập khẩu các mặt hàng nông sản từ Hoa Kỳ, trong đó có đậu tương. 

Kết quả nhập khẩu đậu tương trong 3 quý đầu năm 2025 của nước ta, lớn nhất từ Brazil với hơn 1,1 triệu tấn, thứ hai là Hoa Kỳ gần 670.000 tấn (tăng 29% so với cùng kỳ năm trước), thứ 3 là Canada. 

Tại cuộc đối thoại, ông Lukas Manomaitis là đại diện USSEC giới thiệu, đậu tương Hoa Kỳ trước đây trồng cũng gây nhiều tổn hại cho thiên nhiên nên sinh ra những cơn bão cát dữ dội vào thập niên 30 của thế kỷ 20. Sau đó, Hoa Kỳ có quy định nghiêm ngặt về bảo tồn đất và bảo vệ rừng, các trang trại lớn thực thi nghiêm túc được truyền nhiều đời trong các gia đình cho đến nay, nên nguồn gốc đậu tương Hoa Kỳ hiện đáp ứng tiêu chuẩn ASC.

Tuy nhiên, như số liệu nhập khẩu đậu tương trong 3 quý đầu năm 2025 của nước ta cho thấy, từ nhiều nguồn và bây giờ chuyển đổi nguyên liệu chế biến đối với các nhà máy có nhiều khó khăn. Phó giám đốc ICAFIS Đinh Xuân Lập phân tích, quá trình thủy sản phát triển luôn với mục tiêu đáp ứng nhu cầu của người tiêu dùng từ ăn no, ngon, an toàn và đến nay chú trọng bảo vệ môi trường tự nhiên. Tiêu chuẩn ASC theo mục tiêu đó, nên vượt qua khó khăn sẽ đảm bảo sự phát triển. 

Đại diện các nhà máy chế biến nêu nhiều câu hỏi cụ thể, tập trung vào những khó khăn phức tạp của việc xác nhận nguồn gốc nguyên liệu để đạt ASC. Có ý kiến nêu: USSEC đã ký ghi nhớ hợp tác với Hội Thủy sản Việt Nam thì đề nghị trước mắt tập trung hỗ trợ chứng nhận quốc tế và sử dụng nguyên liệu đậu tương Hoa Kỳ, giúp các nhà máy chế biến đạt tiêu chuẩn ASC? Ông Lukas Manomaitis đánh giá ý kiến đáng quan tâm, tán thành sự hợp tác cần cụ thể để hỗ trợ nhà máy chuyển đổi phát triển bền vững.

Tin tưởng doanh nghiệp Việt Nam thắng lợi

Sau cuộc đối thoại, người viết bài này trao đổi riêng với chuyên gia Lê Xuân Quỳnh (Peterson Solutions) được ông cho biết thêm, sau giai đoạn chuyển tiếp hiện nay, sang tháng 2/2026, Tổ chức chứng nhận tiêu chuẩn ASC sẽ có quy định mới về việc chứng nhận ASC. Tập trung vào yêu cầu thức ăn đạt ASC để nâng cao trách nhiệm bảo vệ môi trường tự nhiên. 

Vậy chuyển đổi của các nhà máy chế biến thức ăn có khó khăn hơn không, làm sao Việt Nam đạt được? Ông Quỳnh trả lời, các nhà máy chuyển đổi có khó khăn, cần đi từng bước theo khả năng, và nước ta đã có nhiều đơn vị tư vấn hoạt động trên phạm vi toàn cầu sẽ hỗ trợ, đạt được tiêu chuẩn ASC luôn có thêm nền tảng vững chắc để phát triển. 

Ông Quỳnh nhấn mạnh: “Khó khăn nhất của các nhà máy chế biến thức ăn trong chuyển đổi là thực hiện chứng nhận nguồn gốc nguyên liệu, nhưng tôi đã hoạt động tư vấn ở nhiều nước thì cũng thấy, đây là vấn đề doanh nghiệp Việt Nam rất giỏi. Bởi doanh nghiệp Việt Nam linh hoạt, khi có sự quan tâm đúng mức thì chắc chắn sẽ thành công”.