Chia sẻ nội dung:
Ghìm cương chi phí nuôi giữa bão kép: Lạm phát và tỷ giá
Ngành thủy sản Việt Nam đứng trước một bài toán chi phí sản xuất ngày càng phức tạp. Bên cạnh những yếu tố quen thuộc như thời tiết và dịch bệnh, hai áp lực kinh tế vĩ mô là lạm phát toàn cầu và biến động tỷ giá USD/VND đang trở thành thách thức lớn, tác động trực tiếp đến lợi nhuận của người nuôi tôm, cá. Việc hiểu rõ và chủ động xây dựng chiến lược ứng phó không còn là lựa chọn, mà là yêu cầu bắt buộc để tồn tại và phát triển.
Theo dự báo từ các tổ chức kinh tế như Ngân hàng Thế giới (World Bank), lạm phát toàn cầu năm 2025 dự kiến duy trì ở mức 3-4%. Trong khi đó, tỷ giá USD/VND, vốn đã ở mức 25.485 đồng/USD vào cuối năm 2024, có thể tiếp tục tăng 2-3% vào quý II/2025, đặc biệt khi các chính sách kinh tế mới từ những thị trường lớn như Mỹ được áp dụng.
Những con số này đặt ra một câu hỏi cấp thiết: người nông dân và doanh nghiệp thủy sản cần làm gì để tối ưu hóa chi phí và giữ vững sức cạnh tranh?
Phân tích tác động kép từ lạm phát và tỷ giá
Áp lực chi phí trong nuôi trồng thủy sản đến từ nhiều yếu tố, nhưng lạm phát và tỷ giá đang tạo ra một "cơn bão kép" ảnh hưởng đến gần như toàn bộ chi phí đầu vào.
Đầu tiên, áp lực lạm phát và các vấn đề về nguồn cung toàn cầu đang tác động trực tiếp lên giá nguyên liệu thô. Theo các nguồn tin từ thị trường quốc tế như The Fish Site, giá bột cá thế giới đã có xu hướng tăng khoảng 5-8% trong giai đoạn 2024-2025, chủ yếu do sụt giảm sản lượng khai thác cá cơm từ Peru. Vì Việt Nam phụ thuộc lớn vào nguyên liệu nhập khẩu (khoảng 65%), sự biến động này tạo ra áp lực nặng nề lên các nhà máy sản xuất thức ăn trong nước. Hệ quả trực tiếp là giá thành phẩm thức ăn thủy sản bán ra cho người nuôi đã bị đẩy lên từ 5-7%, gây ảnh hưởng lớn đến chi phí đầu vào.
Thứ hai, biến động tỷ giá USD/VND tác động mạnh đến các mặt hàng nhập khẩu. Nhiều thiết bị quan trọng trong nuôi tôm, cá như máy sục khí, hệ thống cho ăn tự động, thiết bị đo môi trường và các loại chế phẩm sinh học, vitamin, premix... đều được nhập khẩu. Khi tỷ giá USD/VND tăng, giá các mặt hàng này quy đổi ra tiền Việt cũng tăng tương ứng. Áp lực này khiến việc đầu tư hay tái đầu tư của các trang trại trở nên đắt đỏ hơn so với năm 2024.
Giải pháp thực tiễn giúp tối ưu hóa chi phí
Đối mặt với bối cảnh khó khăn, người nuôi cần chủ động áp dụng các giải pháp kỹ thuật và quản lý để "thắt lưng buộc bụng", giảm chi phí trên từng hạng mục.
Đầu tư vào con giống chất lượng cao, kháng bệnh
Chi phí rủi ro do dịch bệnh là một trong những khoản lãng phí lớn nhất. Thay vì chọn giống giá rẻ không rõ nguồn gốc, việc đầu tư vào con giống chất lượng cao từ các đơn vị uy tín là một khoản đầu tư hiệu quả. Các dòng tôm giống có khả năng kháng các bệnh nguy hiểm như Hội chứng hoại tử gan tụy cấp (AHPND/EMS) hay bệnh đốm trắng sẽ giúp giảm tỷ lệ hao hụt, tiết kiệm chi phí thuốc và hóa chất, từ đó tăng hiệu quả kinh tế chung của vụ nuôi.
Nghiên cứu thức ăn thay thế và tối ưu hóa quản lý cho ăn
Trong bối cảnh giá thức ăn công nghiệp leo thang, việc nâng cao hiệu quả sử dụng trở thành chìa khóa. Chiến lược khôn ngoan là tập trung vào việc bổ sung các nguồn dinh dưỡng chất lượng cao để giúp vật nuôi hấp thụ tốt hơn và tăng sức đề kháng. Việc cân nhắc các giải pháp như bổ sung ấu trùng ruồi lính đen (Black Soldier Fly) đã qua xử lý hoặc sinh khối vi tảo có thể giúp cải thiện sức khỏe đường ruột, tăng khả năng hấp thụ. Điều này được nghiên giúp cải thiện Hệ số chuyển đổi thức ăn (FCR) từ 5-10%.
Ngoài ra, ứng dụng công nghệ cho ăn tự động, điều chỉnh lượng thức ăn dựa trên sức khỏe và nhu cầu thực tế của tôm, cá sẽ giúp tránh lãng phí và ô nhiễm môi trường nước.
Tối ưu hóa năng lượng – Giảm chi phí vận hành
Chi phí điện cho quạt nước, máy bơm, sục khí chiếm một phần không nhỏ trong chi phí vận hành. Người nuôi có thể cân nhắc chuyển sang sử dụng các loại quạt nước, động cơ tiết kiệm điện. Đặc biệt, đầu tư vào hệ thống năng lượng mặt trời áp mái đang trở thành xu hướng. Dù chi phí ban đầu không nhỏ, nhưng về lâu dài, nó giúp các trang trại tự chủ nguồn điện, giảm đáng kể chi phí hàng tháng và ít bị ảnh hưởng bởi biến động giá điện.
Chủ động đầu ra với các hợp đồng bao tiêu
Trong bối cảnh thị trường biến động, việc ký kết hợp đồng bao tiêu sản phẩm với các doanh nghiệp chế biến, xuất khẩu là một giải pháp an toàn. Điều này không chỉ giúp đảm bảo giá bán ổn định, tránh bị thương lái ép giá khi thu hoạch rộ, mà còn giúp người nuôi có kế hoạch sản xuất rõ ràng, dễ dàng tiếp cận nguồn vốn vay từ ngân hàng.
Lạm phát và tỷ giá là những yếu tố kinh tế vĩ mô mà người nông dân không thể kiểm soát, nhưng có thể chủ động thích ứng. Bằng cách tập trung vào những gì có thể kiểm soát được như chất lượng con giống, tối ưu hóa thức ăn, tiết kiệm năng lượng và đảm bảo đầu ra ổn định, người nuôi tôm, cá hoàn toàn có thể giảm thiểu tác động tiêu cực từ thị trường. Việc rà soát lại quy trình sản xuất và áp dụng các giải pháp tiết kiệm chi phí sẽ là bước đệm vững chắc giúp người nuôi đạt được một vụ mùa thắng lợi.