Chia sẻ nội dung:
Sâu biển Chloeia sp.: Mối đe dọa tiềm ẩn đối với vùng nuôi nhuyễn thể ven biển
Gần đây, tại nhiều vùng nuôi nhuyễn thể ven biển miền Trung và miền Nam, đặc biệt là các khu vực nuôi hàu, vẹm xanh và sò huyết, đã ghi nhận sự gia tăng về mật độ và mức độ gây hại của một loài sinh vật đáy nguy hiểm – sâu biển Chloeia sp., còn được gọi là rết biển có lông độc (fireworm). Đây là loài giun nhiều tơ (Polychaeta), thuộc họ Amphinomidae, có khả năng tấn công trực tiếp vào các loài nhuyễn thể hai mảnh vỏ, gây suy giảm nghiêm trọng năng suất nuôi trồng.
Đặc điểm sinh học và nhận diện Chloeia sp.
Chloeia sp. là nhóm sâu biển đặc trưng sống ở đáy biển nhiệt đới, có tập tính ăn tạp và săn mồi chủ động. Một số đặc điểm nhận diện điển hình bao gồm:
- Cơ thể dẹp, phân đốt rõ ràng, có thể dài từ 5–15 cm, đôi khi hơn.
- Hai bên thân có hàng lông tơ cứng, màu trắng hoặc vàng nhạt, có thể chứa độc tố nhẹ gây kích ứng khi tiếp xúc với da người.
- Màu sắc rực rỡ (đỏ gạch, cam nâu, ánh kim) và có thể phát quang nhẹ khi bị kích thích trong môi trường thiếu sáng.
- Thường sinh sống trong bùn đáy, khe đá, xác động vật, hoặc trong các cấu trúc như vỉ tre, ống nhựa, lưới nuôi.
Với cấu trúc miệng có hàm răng sắc bén, Chloeia sp. có khả năng xuyên thủng mô mềm của nhuyễn thể để hút dịch hoặc ăn phần cơ thể bên trong lớp vỏ, gây tổn thương nghiêm trọng cho vật nuôi.
Tác động đối với hoạt động nuôi nhuyễn thể
Loài sâu biển này đã và đang trở thành mối đe dọa trực tiếp đến nhiều loài nhuyễn thể có giá trị kinh tế như hàu Thái Bình Dương (Crassostrea gigas), sò huyết (Anadara granosa) và vẹm xanh (Perna viridis). Các tác hại được ghi nhận bao gồm:
- Cắn phá mô mềm bên trong vỏ, khiến nhuyễn thể bị thương, chảy dịch, và dễ bị nhiễm khuẩn thứ cấp.
- Gây suy giảm sức khỏe, chậm lớn, thậm chí chết rải rác với tỷ lệ đáng kể.
- Làm giảm tỷ lệ sống và chất lượng sản phẩm, ảnh hưởng đến tính thương phẩm và giá trị xuất khẩu.
- Khi xuất hiện với mật độ cao, sâu biển có thể làm mất cân bằng sinh thái, cạnh tranh thức ăn và oxy với các loài nuôi.
Ngoài ra, các lông tơ chứa độc tố của chúng cũng tiềm ẩn nguy cơ gây kích ứng da, ngứa rát hoặc viêm da cho người lao động tiếp xúc trực tiếp khi vệ sinh bè, vớt nhuyễn thể hay lặn kiểm tra đáy.
Biện pháp phòng ngừa và kiểm soát
Do khả năng thích nghi tốt và ẩn náu kỹ, việc kiểm soát Chloeia sp. cần kết hợp nhiều biện pháp đồng bộ:
Giám sát thường xuyên
- Kiểm tra định kỳ hệ thống nuôi, đặc biệt là các giá thể bám và đáy bè.
- Ghi nhận số lượng và vị trí phát hiện sâu biển để đánh giá mức độ nguy cơ.
Bẫy sinh học và loại trừ thủ công
- Đặt bẫy bằng mồi tươi (cá, mực, tôm vụn) trong rọ nhựa gần khu vực nuôi để dẫn dụ và bắt sâu.
- Dùng lưới hoặc dụng cụ gắp để thu gom sâu biển vào sáng sớm hoặc ban đêm – thời điểm chúng hoạt động mạnh.
Vệ sinh và cải tạo định kỳ
- Loại bỏ vỏ nhuyễn thể chết, rác hữu cơ đáy, bùn tích tụ nơi sâu cư trú.
- Cọ rửa các vật liệu nuôi (vỉ tre, dây treo, lưới bọc) để giảm chỗ ẩn nấp.
Xoay vòng vị trí nuôi
Khi sâu biển xuất hiện nhiều, nên di dời bè hoặc chuyển sang khu vực khác, kết hợp phơi khô và xử lý lại đáy cũ.
Tuyệt đối không dùng hóa chất độc hại
Việc sử dụng hóa chất không kiểm soát có thể gây chết nhuyễn thể và ảnh hưởng môi trường nước, mất cân bằng hệ sinh thái đáy.
Khuyến cáo:
Các cơ sở nuôi nhuyễn thể cần:
- Chủ động phối hợp với Chi cục Thủy sản và cơ quan chuyên môn để được hướng dẫn kỹ thuật xử lý khi phát hiện sâu biển.
- Tham gia các chương trình tập huấn về phòng trị sinh vật gây hại trong nuôi trồng thủy sản.
- Cập nhật kịp thời thông tin cảnh báo từ các viện nghiên cứu, trung tâm khuyến nông hoặc cơ quan báo chí chuyên ngành.
Sâu biển Chloeia sp. là một loài sinh vật đáy nguy hiểm, đang có xu hướng mở rộng vùng phân bố và gia tăng mật độ tại các khu vực nuôi nhuyễn thể của nước ta. Việc nhận diện sớm, chủ động phòng trừ và áp dụng các biện pháp sinh học hiệu quả sẽ là yếu tố then chốt để bảo vệ năng suất và chất lượng sản phẩm thủy sản, nhất là trong bối cảnh biến đổi khí hậu và môi trường biển ngày càng bất ổn./.