Chia sẻ nội dung:
Việt Nam tự hào là một cường quốc xuất khẩu thủy sản, với sản phẩm tôm, cá tra chinh phục những thị trường khó tính nhất thế giới.
Thế nhưng, đằng sau bức tranh xuất khẩu hào nhoáng đó là một nghịch lý đáng suy ngẫm: một thị trường nội địa gần 100 triệu dân vẫn còn bị bỏ ngỏ, đầy tiềm năng nhưng cũng đầy thách thức.
Sức mạnh chế biến hướng ra thế giới
Năng lực của ngành thủy sản Việt Nam trên trường quốc tế là không thể phủ nhận. Các nhà máy chế biến được đầu tư công nghệ hiện đại, có khả năng đáp ứng những đơn hàng đòi hỏi kỹ thuật phức tạp và các tiêu chuẩn an toàn thực phẩm khắt khe nhất như ASC hay GlobalG.A.P.
Chính nhờ sự chuyên nghiệp trong khâu chế biến và khả năng truy xuất nguồn gốc, các sản phẩm giá trị gia tăng của Việt Nam đã xây dựng được một vị thế vững chắc. Đây là nền tảng giúp ngành thủy sản liên tục vượt qua các rào cản thương mại và duy trì kim ngạch xuất khẩu hàng tỷ đô la mỗi năm.
Chật vật sân nhà: Những "điểm nghẽn" cố hữu
Tuy nhiên, khi quay về thị trường nội địa, câu chuyện lại hoàn toàn khác. Một "điểm nghẽn" lớn và cố hữu là sự tồn tại của hai dòng sản phẩm gần như tách biệt: hàng chất lượng cao dành cho xuất khẩu và hàng tiêu thụ nội địa, vốn thường bị xem là hàng loại hai hoặc không đạt chuẩn.
Sự phân cấp này bắt nguồn từ một chuỗi cung ứng còn manh mún và thiếu đồng bộ. Con tôm, con cá từ ao nuôi đến tay người tiêu dùng thường phải đi qua nhiều khâu trung gian, thiếu một hệ thống bảo quản và chuỗi cung ứng lạnh đạt chuẩn. Điều này dẫn đến chất lượng sản phẩm không đồng đều và làm giảm lòng tin của người tiêu dùng.
Nghịch lý giá cả cũng là một vấn đề nhức nhối. Dù giá thu mua tại ao có lúc xuống thấp, nhưng giá bán lẻ tại các thành phố lớn vẫn ở mức cao do chi phí logistics và các khâu trung gian. Điều này gây thiệt thòi cho cả người nuôi và người tiêu dùng.
Hệ lụy của một thị trường bị bỏ ngỏ
Việc chưa thực sự chinh phục được thị trường sân nhà để lại nhiều hệ lụy. Nó khiến người nông dân trở nên cực kỳ bị động và phụ thuộc vào sự biến động của thị trường xuất khẩu. Khi một thị trường lớn gặp khó khăn về thuế quan hay nhu cầu sụt giảm, áp lực ngay lập tức dồn xuống giá thu mua tại ao, đẩy người nuôi vào thế khó.
Về phía người tiêu dùng, họ không được tiếp cận với những sản phẩm thủy sản chất lượng tốt nhất do chính đất nước mình sản xuất. Sự thiếu vắng các thương hiệu nội địa uy tín và một hệ thống phân phối minh bạch cũng tạo ra tâm lý e ngại về an toàn vệ sinh thực phẩm.
Xây dựng hậu phương vững chắc: Hướng đi cho thị trường nội địa
Tương lai bền vững của ngành thủy sản không nằm ở việc lựa chọn giữa xuất khẩu và nội địa, mà là khả năng phát triển song song và hài hòa cả hai. Đã đến lúc các doanh nghiệp cần nhìn nhận thị trường nội địa không phải là nơi tiêu thụ hàng thứ cấp, mà là một thị trường chiến lược cần được đầu tư bài bản.
Việc xây dựng các thương hiệu riêng cho người tiêu dùng trong nước, áp dụng các tiêu chuẩn chất lượng tương đương hàng xuất khẩu và đầu tư vào các kênh phân phối hiện đại như siêu thị, chuỗi cửa hàng thực phẩm sạch là những bước đi tất yếu. Cùng với đó, việc củng cố các chuỗi liên kết trực tiếp từ hợp tác xã đến nhà bán lẻ sẽ giúp giảm chi phí trung gian và đảm bảo chất lượng sản phẩm.
Một thị trường nội địa mạnh không chỉ mang lại nguồn doanh thu ổn định. Nó còn là một hậu phương vững chắc, một bệ phóng an toàn giúp ngành thủy sản Việt Nam tự tin hơn khi vươn ra biển lớn.