Chia sẻ nội dung:
Trong ao nuôi tôm, hiện tượng tôm búng mạnh, nhảy lên khỏi mặt nước thường bị nhiều người hiểu nhầm là biểu hiện của sự khỏe mạnh.
Thực tế, đây lại là tín hiệu cảnh báo sớm cho thấy môi trường sống trong ao đang mất cân bằng nghiêm trọng. Nếu không được phát hiện và xử lý kịp thời, tình trạng này có thể dẫn đến thiệt hại lớn, thậm chí là thất bại cả vụ nuôi.
Nguyên nhân khiến tôm nhảy lên mặt nước
Thiếu oxy hòa tan
Khi nồng độ oxy trong nước giảm xuống dưới mức an toàn, thường thấp hơn 4 mg/l, tôm sẽ ngạt thở và buộc phải bơi lên tầng mặt để tìm nguồn oxy. Hiện tượng này thường xuất hiện vào buổi sáng sớm, khi ban đêm lượng oxy đã bị tiêu hao nhiều cho quá trình hô hấp của tảo và vi sinh vật, trong khi quá trình quang hợp chưa hoạt động mạnh để bù lại. Việc nuôi với mật độ quá cao hoặc hệ thống sục khí không đáp ứng đủ nhu cầu cũng làm trầm trọng thêm tình trạng thiếu oxy.
Hiện tượng sốc phèn sau mưa
Nước mưa, đặc biệt là mưa đầu mùa, có thể rửa trôi lượng phèn từ đất bờ ao xuống, làm pH giảm đột ngột và môi trường nước trở nên chua, nhiễm phèn nặng. Các ion sắt và nhôm từ phèn sẽ bám vào mang tôm, gây tắc nghẽn hô hấp, khiến tôm búng mạnh và nhảy lên khỏi mặt nước để thoát khỏi vùng nước độc hại.
Sự tích tụ chất hữu cơ
Phân tôm, thức ăn dư thừa và mùn bã ở đáy ao cũng tạo điều kiện cho khí độc phát sinh, điển hình là hydrogen sulfide (H₂S) và ammonia (NH₃). Khi nồng độ khí độc tăng cao, tôm sẽ bị stress, giảm ăn, bơi yếu, nổi đầu và thường xuyên búng mình bất thường.
Biện pháp xử lý khi tôm nhảy lên mặt nước
Khi tôm bị thiếu oxy, cần nhanh chóng tăng cường cung cấp oxy cho ao bằng cách vận hành toàn bộ quạt nước, sục khí đáy và có thể bổ sung thêm oxy viên hoặc oxy lỏng trong trường hợp khẩn cấp. Việc giảm cho ăn trong giai đoạn này cũng giúp hạn chế sự tiêu hao oxy trong quá trình phân hủy thức ăn thừa.
Nếu tôm bị sốc phèn sau mưa, biện pháp tức thời là ngừng cho ăn và hạn chế chạy quạt nước quá mạnh để tránh khuấy động lớp phèn. Người nuôi cần sử dụng vôi CaO hoặc dolomite để nâng pH, kết tủa ion kim loại và giảm độc tính trong nước. Chỉ số pH phải được đo liên tục để đảm bảo môi trường trở về ngưỡng an toàn.
Khi tôm có biểu hiện nhiễm khí độc, giải pháp là xử lý đáy ao bằng men vi sinh nhằm phân hủy nhanh chất hữu cơ, kết hợp rải zeolite hoặc khoáng chất để hấp thụ khí độc. Nếu điều kiện cho phép, thay nước một phần và tăng cường quạt nước cũng là biện pháp hỗ trợ hiệu quả.
Giải pháp phòng ngừa lâu dài
Để hạn chế tối đa hiện tượng tôm nhảy, cần thường xuyên quản lý chất lượng nước ao nuôi bằng cách kiểm tra định kỳ các chỉ số như pH, kiềm, oxy hòa tan và nồng độ khí độc. Việc sử dụng chế phẩm sinh học định kỳ sẽ giúp đáy ao sạch hơn, phân hủy nhanh chất thải và duy trì môi trường trong lành.
Song song đó, cần chú trọng đến dinh dưỡng, bổ sung khoáng chất và vitamin cần thiết để tăng sức đề kháng, giúp tôm khỏe mạnh và có khả năng chống chịu với biến động môi trường. Việc điều chỉnh mật độ nuôi hợp lý cũng góp phần quan trọng, bởi mật độ quá cao sẽ làm giảm oxy, tăng cạnh tranh thức ăn và nhanh chóng gây ô nhiễm ao nuôi.
Một lưu ý khác là quản lý ao sau mưa. Cần xây bờ ao chắc chắn, có bạt che hoặc hệ thống rãnh thoát nước để hạn chế nước mưa và phèn từ bờ chảy trực tiếp xuống ao. Sau mưa, phải kiểm tra ngay các chỉ số môi trường, đặc biệt là pH, để có biện pháp xử lý kịp thời.
Sử dụng các giải pháp lâu dài lên tôm để tôm có thể đạt được năng suất cao hơn. Ảnh: Tép Bạc
Hiện tượng tôm nhảy lên mặt nước là dấu hiệu cảnh báo môi trường ao nuôi đang gặp vấn đề nghiêm trọng như thiếu oxy, sốc phèn hoặc ô nhiễm khí độc, nếu không xử lý kịp thời có thể gây thiệt hại nặng nề. Người nuôi cần chủ động quản lý chất lượng nước, bổ sung dinh dưỡng, điều chỉnh mật độ hợp lý và có biện pháp phòng ngừa sau mưa để giữ môi trường ổn định, giúp đàn tôm khỏe mạnh và mang lại vụ nuôi thành công.