Chia sẻ nội dung:
Hệ miễn dịch của tôm đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ cơ thể khỏi các tác nhân gây bệnh. Mặc dù có khả năng nhận biết và phản ứng với các yếu tố ngoại lai xâm nhập, nhưng hệ miễn dịch của tôm vẫn còn hạn chế, khồng có khả năng ghi nhớ, chỉ có thể đáp ứng một cách tự nhiên.
Hệ miễn dịch là gì?
Hệ miễn dịch (Immune System) là một hệ thống bao gồm các tế bào, mô và cơ quan trong cơ thể đóng vai trò bảo vệ cơ thể chống lại sự xâm nhập của vi rút, vi khuẩn, nấm, ký sinh trùng và các kháng nguyên lạ gây bệnh từ bên ngoài.
Tổng quan về hệ miễn dịch của tôm
Để chống lại tác nhân gây hại từ bên ngoài thì hệ miễn dịch của tôm đóng vai trò chủ yếu. Tôm có cơ quan miễn dịch là hệ miễn dịch bẩm sinh, đây là hệ miễn dịch của động vật không xương sống. Bao gồm miễn dịch tế bào và miễn dịch thể dịch, cả hai cơ chế cùng giúp đỡ nhau trong việc đào thải và loại bỏ sinh vật lạ gây hại cho tôm.
Hệ miễn nhiễm này không có khả năng ghi nhớ, còn có tên gọi khác là hệ miễn dịch bẩm sinh không đặc hiệu, vì nó đều có cùng một cách phản ứng với tất cả các loại mầm bệnh mà không phân biệt được (do không ghi nhớ được).
Chức năng của hệ thống miễn dịch là duy trì tính cá thể sinh học, do đó, hoạt động chính của nó là phân biệt và loại bỏ tất cả các vật chất lạ khỏi các mô tôm.
Vì không có phản ứng miễn dịch cụ thể chống lại các tác nhân lây nhiễm nên chúng đã phát triển một hệ thống phòng thủ không đặc hiệu phức tạp, hiệu quả và phát triển (miễn dịch bẩm sinh) bao gồm:
- Rào cản vật lý: Bộ vỏ bao phủ bên ngoài và màng dinh dưỡng bao quanh khối thức ăn để bảo vệ biểu mô của hệ tiêu hóa.
- Phản ứng tích cực: Được cấu thành bởi cơ chế cầm máu, phản ứng tế bào và dịch thể. Phản ứng của tế bào được trung gian bởi các tế bào máu (tế bào hoạt động miễn dịch tuần hoàn), chúng có khả năng gây độc tế bào và giao tiếp giữa các tế bào tạo điều kiện thuận lợi cho các chức năng đông máu, nhận biết, thực bào, hắc tố hóa, hình thành nốt sần và đóng gói.
Hệ miễn dịch bẩm sinh và đặc hiệu
Hệ miễn dịch bẩm sinh đóng vai trò là tuyến phòng thủ đầu tiên của tôm ngay từ khi nở. Hệ thống này bao gồm các hàng rào vật lý như lớp vỏ kitin, màng nhầy, cùng với các phản ứng miễn dịch tức thời và không đặc hiệu, chẳng hạn như thực bào và sự kích hoạt bổ thể.
Ngược lại, miễn dịch đặc hiệu chỉ hình thành khi tôm tiếp xúc với mầm bệnh. Cơ chế này cho phép tôm nhận diện và tiêu diệt chính xác các tác nhân gây bệnh đã gặp trước đó. Tuy nhiên, khả năng miễn dịch đặc hiệu ở tôm khá hạn chế và cần thời gian để phát triển.
Khi tác nhân lạ xâm nhập vào cơ thể tôm
Đầu tiên, khi mầm bệnh xâm nhập thì sẽ gặp phải hàng rào vật lý, chính là lớp vỏ của tôm. Bao gồm 1 lớp chất nhầy với tác dụng kháng khuẩn bề mặt. Sau khi vượt qua rào cản vật lý, mầm bệnh sẽ chịu tác động của các tế bào máu có khả năng miễn dịch.
Cơ thể tôm có 5 loại tế bào máu nhưng chỉ biết chức năng của 3 tế bào chính bao gồm tế bào hạt, tế bào bán hạt và tế bào hyalin (tế bào sợi). Các tế bào này thực hiện chức năng thực bào, đóng gói (khu trú mầm bệnh) và hình thành melanin tiêu diệt vật thể lạ.
Các tế bào hạt chủ yếu thực hiện các hoạt động thực bào, tiết enzyme bảo vệ cơ thể tôm. Các tế bào sợi chiếm số lượng cao nhất và cũng là thành chủ yếu tham gia vào các hoạt động miễn dịch.
Để ức chế hoạt động của các vi khuẩn xâm nhập, các tế bào máu ngoài các chức năng chính trên còn có thể làm xơ cứng lớp vỏ bên ngoài của vi sinh vật xâm nhập, làm lành lại những tổn thương trên lớp vỏ chitin, trợ giúp cho các quá trình trao đổi carbohydrate và vận chuyển các acid amin hay protein cho cơ thể tôm.